Kruševljani, savremenici Dragoslava Vasiljevića (1895-1929), sećali su se Fige kao glumca, reditelja, upravnika pozorišta, ali i profesora crtanja, muzičara – violiniste i pijaniste, muzičkog pedagoga i dirigenta, slikara i organizatora prvih likovnih izložbi u Kruševcu. Vasiljević je, nesumnjivo, ličnost koja je doprinela intenziviranju kulturno-umetničkog života u Srbiji i Kruševcu po završetku ratova 1918. godine. Kruševačko pozorište ga pamti upravo kao osnivača diletantske pozorišne trupe koja je izvela i prvu pozorišnu predstavu u Kruševcu 1924. godine.

Kruševačko pozorište je pre šest godina obeležilo veliki jubilej, 70 godina od kako je, ukazom tadašnje FNRJ, grad pod Bagdalom dobio svoj profesionalni teatar.

Ali, kako beleže ovdašnje hronike, istorija kruševačkog pozorišnog života mnogo je starija. Prvo organizovano pozorište, sastavljeno od glumaca amatera, formirao je 1906. godine komičar Dušan Kujundžić – pod imenom „Car Lazar“. Radilo je naredne četiri sezone da bi dve godine kasnije, odlukom Pozorišnog saveta i osnivanjem Povlašćenog pozorišta „Joakim Vujić“ (pod upravom Koste Delinija), za sedište celog okruga odabran baš Kruševac. Ovim teatrom pokrivena je i teritorija Kraljeva, Vrnjaca, Čačka, Užica, Gornjeg Milanovca, Ribarske Banje i Sokobanje.

Spomenik kosovskim junacima u Kruševcu, 1922.

Prvi svetski rat prekinuo je rad kuće, pa je do narednog velikog rata postojalo samo „Figino pozorište“. Bilo je amatersko, a pokrenuo ga je i vodio do 1929. godine svestrani umetnik i profesor u kruševačkoj Gimnaziji, Dragoslav Vasiljević Figa, deda proslavljenog kompozitora Zorana Simjanovića.

Dragoslav Vasiljević Figa je, nesumnjivo, ličnost koja je doprinela intenziviranju kulturno-umetničkog života u Srbiji i Kruševcu po završetku ratova 1918. godine.

- Kruševljani, Vasiljevićevi savremenici, sećaju se Fige kao savesmnog profesora crtanja, muzičara – violiniste i pijaniste, muzičkog pedagoga i dirigenta, slikara i organizatora prvih likovnih izložbi u Kruševcu, glumca, reditelja, upravnika pozorišta i, pre svega i inzda svega, kao dobrog i plemenitog čoveka – zaključuje Rajčević u „Prilogu za istoriju pozorišta“.

Mada je umetničkoj javnosti prepoznatljiviji kao slikar impresionista, Kruševačko pozorište ga pamti upravo kao osnivača diletantske pozorišne trupe koja je izvela i prvu pozorišnu predstavu u Kruševcu 1924. godine. Trupa je radila tokom 1925/1926. godine i ostala je upamćena pod imenom Figino pozorište. Predstave su, obično, održavane u sali hotela „Takovo“ a na repertoaru su se našli Knez Ivo od Semberije, Dva lažova, Medved, Po nevolji tragičar, Sumnjivo lice, Đido, Čestitam.

Dragoslav Vasiljević Figa rođen je u Kragujevcu 14. januara 1895. godine u oficirskoj porodici. Zbog očeve službe porodica se odselila u Kruševac 1902. godine, gde je Figa završio osnovnu školu i nižu gimnaziju. Po završetku niže Gimnazije u Kruševcu, Vasiljević je otišao je u Beograd gde se 1912. godine upisao u Umetničku zanatsku školu.

Početkom 1914. prekinuo je školovanje i otišao u Prištinu gde je postavljen za honorarnog učitelja veština u Gimnaziji u kojoj je ostao do početka 1915. kada je mobilisan i raspoređen kao crtač u štabu kosovske divizijske oblasti. Sa Štabom je kratko boravio 1916. godine na Krfu, odakle je, kao ozbiljno bolestan, prebačen u Afriku. Po prelasku Albanije, u Africi intenzivno slika, ali po oporavku, u logoru Lazuaz biva još aktivniji, sada i kao glumac, reditelj, dirigent i violinista.

Po završetku rata želeo je da nastavi studije slikarstva u Parizu, ali se vratio u u zemlju, nastavio je školovanje i 1919. dobio diplomu. Ponovo odlazi u u Prištinu, a 1921. godine je postavljen za nastavnika crtanja u kruševačkoj Gimnaziji.

Iz tog perioda, najpoznatija su mu ulja „Spomenik Kosovskim junacima“, „Autoportret“, „Mala Olivera“, „Zima“, „Kruševac pod snegom“.

Vasiljević je svojim likovnim prikazima sačuvao od zaboprava neke od Kruševljana koji su dali obol njegovom vremenu, kao portretom Ciganke Mile, čiji je poluakt morao da bude u pratnji žandarma ukolonjen iz izloga Puzićeve poslastičarnice, jer je po mišljenu srspkog načelinika Kneževića vređao javni moral.

Uskoro se sve više angažuje i u scenskoj umetnosti i muzici. Radi kao upravnik Umetničkog društva, kao aktivni muzičar i dirigent, muzički pedagog, ali i kao scenograf pozorišta kojim rukovodi (Diletantska trupa).

Dragoslav Vasiljević Figa - Kuća sa doksatom - Priština

Prvu predstavu Društvo je dalo 26. decembra 1924. godine, u sali hotela “Takovo“. Predstava je započeta pozdravom, a završila se igrankom. Glumci su bili: R. Stanisavljević, B. Ignjatović, Ž. Ristić, I. Đokić, Ranđa Draganac, Zora Raković, Vlastimir Milovanović, Miodrag Tasić, M. Milosavljević, Danilo Cvetković, Mihajlo Todorović (akteri u prvoj predstavi – “Knez Ivo od Semberije“), D. Vasiljević, Ivan Đokići Vlastimir Milovanović, akteri u lakrdiji “Dva lažova“. Recitatror je bio I. Đokić.

U Figinom pozorištu bilo je preko četrdeset članova, ali se ono ugasilo usled nedostataka materijalnih sredstava. Marta 1925. godine Kruševačko umetničko društvo se obratilo apelom za materijalnu pomoć Okružnom odboru, Opštini, Kruševačkoj okružnoj banci, Velikom županu, Fabrici sapuna. Ali, bez  podrške, prestalo je da postoji. Iza sebe je ostavilo veliki broj mladih Kruševljana koje je njihov profesor „zarazio“ jedinstvenom magijom pozorišta.

Među njima je bio i Borisav Mihajlović koji je po raspuštanju Figinog pozorišta formirao dramsku sekciju u Gimnaziji, a zatim i pozorišni odsek pri Sokolskom društvu Kruševac. Na repertoaru su bili komadi „Dva cvancika“, „Naliv pero“, „Đido“, „Običan čovek“, „Silom lekar“…

Dragoslav Vasiljević Figa umro je 1929. godine. 

(Izvor: RTK)