U vreme Srefana Nemanje u kruševačkom kraju se osim Zagrlate i Levača (1186) pominje i župa Rasina (1127), a mnogo godina kasnije formirano je i Udruženje građana za prikupljanje, zaštitu i čuvanje spomenika kulture i arhivske građe doline Ribarske reke pod imenom „Župa Zagrlata“. 

Župa Zagrlata je oblast srpske države još od vremena Nemanjića, kada je 1180. godine pripojeno njihovoj državi na njenom severoistočnom delu (po nekim autorima dodeljeno je Stefanu Nemanji kao poklon za njegov 18. rođendan), kao kasnije i kneza Lazara Hrebljanovića; čiji je deo i Ribarska reka.

Povelja kneza Lazara manastiru Drenča  precizno određuje lokaciju Župe Zagrlate, pominjući u njoj „vlahe Zagrlate“ i „trg na Moravi s brodom“.

U vreme Srefana Nemanje u kruševačkom kraju se osim Zagrlate i Levača (1186) pominje i župa Rasina (1127), koja je obuhavataa prostor u čitavoj svojoj dolini, sve do Kopaonika, kao i Srebrnicu, Drenču, Tulešu, Košetinu, Pepeljušu i Lomnicu. Zagrlata je obuhvatala i doline reka Peščanice i Turije. 

U svom radu o srpskim srednjovekovnim župama u kruševačko-podjastrebačkom kraju, Živojin R. Andrejić je napisao:
„Župa Zagrlata je jedna od četiri župe koje je dobio župan Stefan Nemanja još 1127-1130, godine, a pominje se i u vreme velikog župana Nemanje  i vladara Srbije, 1198. godine. Na levoj je obali Južne Morave, u slivu Ribarske reke i oko ušća Zapadne Morave. Mesto Zagrlata je promenilo ime kao i reka Zagrlata. U ovoj župi su bila današnja sela: Boljevac, Srndalje, Ribare, Veliko i Malo Krušince, Mala Reka, Zebica, Belasica, Pozlata, Sušica, Veliki Šiljegovac, Kaonik, Jošje, Đunis, Vitkovac, trubarevo, Mojsinje, Braljina i Stalać“.

Posle obnavljanja srpske državnosti, Reka zauzima značajno mesto i u planovima kneza Miloša. 

U srpskoj istoriografiji ovaj kraj je imao značajnu ulogu u Srpsko-turskom ratu 1876. godine, kao i u Topličkom ustanku 1917. godine.

Godine 2012. formirano je i Udruženje građana za prikupljanje, zaštitu i čuvanje spomenika kulture i arhivske građe doline Ribarske reke „Župa Zagrlata“. Upravo je, u godini obeležavanja jednog veka od završetka prvog svetskog rata, ovo Udruženje zajedno sa Istorijskim arhivom Kruševac objavilo i tematski zbornik „Kruševac i okolina u prvom svetskom ratu“. Tako se u tekstu „Toplički ustanak u selima doline Ribarske reke“ govori upravo o zlodelima Bugara nad nezaštićenim stanovbištvom, bugarizaciji stanovništva, pokušaju regrutovanja srpskih mladića u bugarsku vojsku…

Na čelu Udruženja Župa Zagrlata je mr Esad Popara: - Zadatak Udruženja je da se brine o kulturnoj baštini područja Ribarske reke i okoline, negdašnje Župe Zagrlate kako se ovo područje zvalo u vreme Nemanjića. Udruženje se bavi prikupljanjem arhivske građe, dokumentacije i fotografija, etnogarske građe, otkrivanjem – pronalaženjem značajnih mesta i ljuudi vezanih za ovaj deo Srbije, organizovanjem naučnih skupova, tribina, obeležavanjem značajnih datuma, gostovanjem eminentnih ličnosti iz kulturnog života.

Već 2013. godine je u Velikom Šiljegovcu, u organizaciji udruženja Župa Zagrlata, održan radni sastanak, kako bi se odredili lokaliteti koji bi narednih godina uz podrški Ministarstva kulture Srbije, bili predmet arheoloških, etnografskih, istorijsko umetničkih i lingvističkih istraživanja. Na osnovu materijalnih dokaza i narodnih predanja, ovo područje je bogato arheološkim nalazištima od doba praistorije u Srndalju do vremena i nakon Kneza Lazara. Područje od Jastrepca u slivu Ribarske reke, preko Južne i Velike Morave do Bagrdana, kroz istoriju, zbog prirodnog tesnaca, smatralo se najpogodnijim za odbranu Evrope na osonovu čega je i dobilo naziv Kapija Evrope. Pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture, arheolozi i profesori istorije, istražili su područje od Varvarina, što je i istorijski arhiv Kruševac 2011. objavio u Zborniku radova, koji sadrži podatke o kulturama i nasečjima u tom području.